In 2023 sloegen zes landbouwers de handen in elkaar op een stuk publieke landbouwgrond van OCMW Leuven in Bierbeek. Intussen ontstaat in de Herpendalvallei langzaam maar zeker een prachtig boerenlandschap, waar lokale kaas, fruit, groenten en graan worden geproduceerd op een levende bodem. “De samenwerking, de zorg voor elkaar en voor de bodem vraagt veel tijd,” zegt Dominique, “die tijd nemen we, en daar krijgen we veel voor terug.”
In 2022 stelde de voedselraad van de stad Leuven (VLAR) voor de tweede keer pachtvrije publieke gronden ter beschikking voor vernieuwende landbouwprojecten. Geïnteresseerden konden een voorstel indienen voor een project op één van de 12 percelen die in de oproep werden opengesteld.
Anne en Jen van CSA-boerderij De Witte Beek, Sofie en Greet van 't Legumenhofke en Dominique van Weigewijs werkten op dat moment al enkele jaren samen. Anne en Dominique volgden samen de opleiding biolandbouw bij Landwijzer en de groentebedrijven konden dankzij de samenwerking een betere teeltrotatie voorzien op hun percelen.
“Toen de oproep kwam, kregen we van verschillende kanten aanmoedigingen om erop in te gaan,” vertelt Dominique. “Vooral twee aaneengesloten percelen in Bierbeek, samen ongeveer 16 ha, wekten veel interesse. We waren eerst nogal terughoudend. Op zo’n grote oppervlakte ga je best doordacht te werk en we hadden slechts twee maanden tijd om een projectvoorstel uit te werken. Bovendien zaten we volop in het groeiseizoen. Maar tijdens een avond op café begonnen Anne en ik toch al te dromen.”
De boerinnen brachten elk afzonderlijk een bezoek aan de percelen en waren daarna onherroepelijk verkocht. “Die eerste keer dat we het pad opwandelden en bovenaan de percelen uitkeken over de vallei en de beek, aan de overkant de zorginstelling Sint-Kamillus, … dat was echt een wow-moment. Voor zo’n plek mogen zorgen is een ongelooflijk mooie kans. En dus zijn we ervoor gegaan.”
een Samenwerking tussen Vier bedrijven
Het finale projectvoorstel voor de Herpendalvallei is ontstaan vanuit die eerste droomvisie, maar daarna moest er snel worden afgebakend. Bij de verdere uitwerking werden er samenwerkingen aangegaan met Bram Steeno van 't Fruitratje en met Sint-Kamillus. Bram teelde al hoogstamfruit, vaak op percelen van particulieren. Samen werd er gestreefd naar een circulair gemengd bedrijf, waarin koeien roteren met de groenten om maximaal in te zetten op bodemherstel. De landbouwers gingen tijdens het proces ook in gesprek met verschillende onderzoeksinstellingen. Zo kreeg het plan verder vorm.
“Het uitwerken van het projectvoorstel heeft wel wat nachten met weinig slaap gekost,” herinnert Dominique zich. “Uiteindelijk waren er veel kandidaten voor de percelen in de Herpendalvallei. We hebben ons voorstel verschillende keren stevig moeten verdedigen bij de jury. Eén van onze sterktes was dat we Sint-Kamillus in het verhaal betrokken. Daarvoor vroegen we wel tijd en ruimte om iets uit te bouwen op de lange termijn, om te kunnen experimenteren en te innoveren. Die ruimte en dat vertrouwen hebben we gekregen.”
Intussen krijgt de Herpendalvallei vorm. In 2023 werden hagen en fruitbomen aangeplant en werd er gestart met het melken. Kruidenrijke graslanden worden begraasd door lokale rassen zoals West-Vlaams rood en dubbeldoel wit-blauw. De rest van de oppervlakte werd ingezaaid met gras, zonnebloemen en klaver voor omschakeling naar biologische teelt. Sinds 2024 worden ook groenten geteeld. De bedoeling is dat het areaal groenten jaar na jaar toeneemt tot een 4-tal ha, al pinnen de landbouwers van de Herpendalvallei zich daar niet op vast. “In alles wat we ondernemen, staat evenwicht centraal. Het evenwicht in de bodem, in teeltrotatie en in de kringlopen op dit perceel, het evenwicht voor onszelf als boer, maar ook het evenwicht tussen onze productie en de mogelijkheden voor lokale afzet.”
De Uitdagingen
Het geheel mag klinken als een droomverhaal, de boeren worden ook geconfronteerd met uitdagingen. “Eén van de knelpunten waar we op botsen is het gebrek aan infrastructuur op de percelen. Wettelijk gezien mogen we een schuilhok bouwen voor de dieren, dat hebben we gedaan. We missen een schuur voor materiaal en een wasplaats en opslagruimte voor de oogst. We zoeken al van bij de start naar mogelijkheden om ruimte te gebruiken in de gebouwen van Sint-Kamillus of bij de buurboer, dat vraagt tijd. We mogen deze grond voor een lange termijn gebruiken, en we hopen een vruchtbaar land en project te mogen doorgeven zodat deze prachtige landbouwvallei kan blijven bestaan. Maar hier merken we dat een perceel geen vervanging is voor de overname van een volwaardige boerderij.” 
Ook de samenwerking tussen bedrijven brengt uitdagingen mee. “Administratief is een intensieve samenwerking tussen vier bedrijven absoluut geen evidentie. De verzamelaanvraag bij Agentschap Landbouw en Visserij, de bio-certificering, de aanmelding bij het FAVV, … Veel instanties zijn niet voorzien op nieuwere vormen van samenwerking. Daarom hebben we ons verenigd in een commanditaire vennootschap. Dat maakt het op sommige vlakken eenvoudiger, maar betekent ook dat we vaak dubbel administratief werk moeten leveren.”
Toch zou Dominique de samenwerking met de andere landbouwers niet willen missen. “We voelen ons gedragen door elkaar en door het enorme netwerk dat ontstaat wanneer je vier bedrijven samenbrengt. De samenwerking vraagt veel overleg en wederzijds begrip, maar in de plaats vind je steun bij elkaar en wordt de job minder eenzaam. Dat is goud waard.”